1. de Orpheo navigante
et post ad inferos pro uxore descendente

Iam maris vasti penetrabat undas,

Pelion linquens pegasea pinus,

Iamque canebant agitata longis

Aequora tonsis,

5

Cum pius Phoebi citharam sacerdos

Movit, insigni cecinitque plectro,

Et parem nervis parilemque voci

Commodat ictum.

Illicet nymphae vitreis ab antris

10

Efferunt hudum caput ac per undas

Implicant, certo choreas secutae

Cum pede cantum;

Illicet Triton resonante ab ore

Buccinam intendit scopuloque ab alto

15

Assonat vati; pecus omne summa

Ludit in unda.

Ipse stans celsa modulansque puppi,

Purpura insigni et venerandus ostro,

Ad decus famae ciet atque honorum et

20

Praemia laudum:

Fortibus summi meritum triumphi,

Fortibus primae meritum coronae,

Fortibus plausum populi patrumque

Publica dona,

25

His et aeternum decus apparari

Morte praelustri, his titulos sepulcri

Signaque et divis solitos honores

Templaque et aras.

Hic et heroas iuvenumque primos

30

Cerneres pontum validis lacertis

Verrere, atque aestus pelagi et minaces

Vincere fluctus.

Tum sacer vates graviore plectro

Suscitans: "Hoc, hoc agite, o iuventus,

35

Hoc, deum proles, agite et volenti in-

Cumbite dextrae.

Vos labor primos hominum, diis vos

Reddet aequales labor et deorum

Coetui adiungens sola salsa ponti

40

Subdet et auras.

Hoc virum virtus studiumque pulcri

Poscit, hoc illud decus, hoc et illi

Qui Iovi vos conciliant honores

Famaque poscunt."

45

Talibus vates. Ibi cepit ingens

Ardor heroas, novus urit ignis

Pectora, accendit nova flamma haventis

Et nova virtus.

Thraciae haec olim citharae ad labores

50

Ac decus vis enituit canendo,

Quae quoque et vati fuerit querenti

Ditis ad antrum.

Hoc refer mecum, o Erato; per umbras

Sola nanque illum comitata, sola

55

Illius luctum et lacrimas levabas

Pectine mulcens:

"Mitis o mundi dea nigricantis,

Supplices ad te lacrimas profundens

Assum, o et vocem et lacrimas precantis

60

Accipe vatis,

Cui et inferni patuere postes

Sponte reclusis foribus canenti,

Cessit intranti canis et remissos

Clusit hiatus.

65

Coniugis manes repeto, relicta

Luce sub terram in tenebras profectus;

Coniuge et pro te, tenebris relictis,

Aethera coniux

Et diem et coeli iubar et vagantes

70

Siderum ac solis radios petivit,

Teque et incepti pretium et laboris

Praemia portat.

Fas tibi et vatis pietatis ergo

Reddere assueti pretium laboris,

75

Fas mihi optatum pretium referre et

Praemia cantus.

Te deam coeli canimus, te et imi

Sceptra gestantem solii, te et hudi,

Fluctuum campos moderantem et almae

80

Hubera terrae.

Ipse ego et divum atque hominum sacerdos

Hoc peto, et iustum peto pro recepta

Coniuge, et silvas moveam et profundi

Marmora ponti,

85

Sacraque et ritus statuens, dicabo

Templa, et aeternum metuentur arae

Supplicum votis venerandae et aurea

Thuris acerra."

Interim manes stupuere cantu,

90

Distulit poenam rota, constiterunt

Saxa, non angues cruciant nec hydrae

Vulturiive;

Hic et umbrarum chorus et silentum

Vulgus oranti affremuere, et una

95

Plaudit heroum genus et canoro

Consonat ore.

Diva tum triplex modulante cygno,

Plebis et plausu, memor et rapinae,

Et tori et lucis memor, in favorem

100

Ora resolvit:

"Duc age, o vates, sociam, et laborum

Quem petis finem cape; fas sit illam

Regredi tecum, modo ne in sequentem

Lumina flectas."

105

Rursus umbrarum affremuere turbae,

Rursus et vates citharam resumit,

Ipse praecedens, sequitur canentem

Aurea coniux,

Vulgus atque una attonitus silentum,

110

Monstraque et manes trepidi Gigantum,

Quos triceps custos procul allatratu

Arcet ab amne.

Heu, quod obstantes pelagi fragores,

Quodque discordes Erebi tumultus,

115

Quod potest dirarum animos sororum

Flectere carmen,

Non potest tristis oculos puellae,

Pectus aut trux virginis, aut superbae

Foeminae immites animos feramque

120

Vertere mentem.

 

2. de amoris dominatu

Et sitim sedat liquor, et relaxant

Corda languentum latices thyonei,

Otium fessos levat, ast amantum

Pectora carmen.

5

Tu meos seda, o Erato, dolores;

Fas sit et tecum residere, fas sit

Carmen audire insolitum et te ab alta

Rupe canentem:

"Imperat coelo pater ipse divum,

10

Imperant dii semideique terris,

Imperat ponto Enosigaeus, imis

Orcus Avernis;

At polo, et terris, Erebo, marique

Imperatque et dis Amor. Huius orbis

15

Paret edicto superique et omnis

Grex animantum;

Hoc sine et coeli status et deorum

Pax ruet, terra hoc sine, pontus, aer

Et laborabunt odio et suapte

20

Mole dehiscent.

Vrbium custos Amor, omniumque

Gentium rector, placidaeque pacis

Auctor et leges moderatur, aequo et

Iure gubernat.

25

Huius et iussu seges, huius arbor

Induit florem, statuunt volucres

Nidum, et in prolem pecudes feraeque

Sponte feruntur;

Hoc duce et virgo sequitur maritum,

30

Et domo et matris gremio relictis;

Hac ope humanum genus et propago

Cuncta perennat."

Huius, o huius mihi mite numen,

Mite sit regnum, dea, sit benignum

35

Sidus; o assis facilis precanti,

Dux bone amantum.

 

3. ad Antinianam nympham Iovis
et Nesidis filiam

O ades summo Iove nata et hudis

Alta nymphe litoribus, reposto

Colle, quam Nesis genuit superbo e-

Nisa sub antro;

5

O ades mecum, dea, dum, relictis

Vmbriae campis nemore et sabino,

Te peto sebethiaden et amnem,

Antiniana;

Assit et tecum comes illa, quondam

10

Sueta nympharum choreis, Patulcis,

Fistula insignis simul et canoro

Nobilis aere.

Vos sequor, fidae Aonidum sodales;

Aon est vester mihi collis, e quo

15

Forsan et rivi scateant et ipsa

Thespias unda.

Ergo age o longum, lyra, quae sine ullo

Desides cultu, per opaca ruris

Otia intactum meditemur umbro

20

Pectine cantum.

En adest inter violas rosamque

Illa, quae vernos, hiemem sub ipsam,

Ore prae se fert oculisque et omni

Tempore honores;

25

Quam prius, victis rediens ab Indis,

Liber ad festos thiasos vocabat,

Nunc vocant Musae ad choreas et hortos:

Huic, lyra, plaude;

Cuius adventu rosa purpurescit

30

Et novis silvae recreantur auris,

Lilia albescunt, et hiat decoro

Flore hyacinthus;

Cuius afflatu induitur recentem

Arbor in florem, Dryadesque ab altis

35

Montibus cultam venerantur, huda et

Naides haerba.

Venit ad litus; mora nulla; nymphae

Litus optatum celebres frequentant,

Ora mirantur rosea atque ad imas

40

Pectora plantas.

Heu, quod adventat ferus ille Proteus.

Crede ne, virgo, pelago; rapinis

Pontus exsultat. Tua forma solis

Gaudeat hortis.

45

Crede neu tete nemorum latebris;

Panes et silvis habitant procaces.

Crede te Musis, Ariadna; Musae

Casta sequuntur.

 

4. Patulcidem et Antinianam nymphas alloquitur

Colle de summo nemorumque ab umbris

Te voco ad litus placidum, Patulci,

Teque ab hortis Pausilipi et rosetis,

Antiniana,

5

Aura dum aestivos relevat calores

Et leves fluctus agitant cachinni,

Dum sonant pulsae Zephyris arenae,

Antraque clamant.

Antra vos poscunt, querulaeque arenae;

10

En canunt illinc Meliseus alto

Fistulam inspirans scopulo, canorus

Inde Menalcas;

En adest culta ad speculam et superbum

Dia Mergillina iugum, en capillos

15

Ponit unguens ambrosia, en nitentis

Oris honores

Fingit, alludens speculo. Huc, iuventus,

Huc age, ut spectes oculos et illud

Frontis exemplar, propera, et citatos

20

Arripe gressus.

Implet en carmen nitidus Palaemon,

Subsident colles numerum secuti,

Nympha subnectit choreas, amato

Litore Triton

25

Currit exsultans. Cithara Palaemon,

Saltibus virgo celebrant recessus,

Aequor assultat, properant citatae e

Monte Napaeae.

Ecce procedunt duo ruris astra,

30

Et pedum cantu minuunt laborem;

En favent silvae numeris canentum,

Plaudit et aura.

Accipit blande Meliseus illam,

Hanc Menalcas. E specula propinqua

35

Ipsa Mergillina canit, proculque

Saxa reclamant.

Litus o felix, modulante nympha,

Cui et hi montes, cui et antra, et horti

Assonantque arces procul, atque ab alto al-

40

Ludit imago.

 

5. ad solem

Sol, decus coeli superumque princeps,

Auctor et lucis, moderator anni,

Altor o rerumque animantiumque

Et sator idem,

5

Idem et immensi maris aequor, idem

Aeris vasti spatia et iacentis

Intimum terrae gremium fovesque,

Et seris idem.

Omnia ex te sunt, genus omne per te

10

Gignitur, crescit simul et perennat,

Et tibi assurgunt nemora, et tibi haerbae,

Germen et omne.

Cuncta sed te cum venerentur unum

Et regas cuncta, o pater alme rerum,

15

Deseris curnam tibi dedicatum

Vulgus amantum?

Tu choros primus numerosque nectis,

Primus et carmen meditare nervis;

Negligis quare tibi dedicatos

20

Asper amantes?

Et tibi est arcus, tibi sunt sagittae,

Et coma intonsa, et puerilis aetas;

Despicis curnam tibi dedicatum

Nomen amantum?

25

Te colunt primi metuuntque amantes,

Et tuum primi venerantur astrum;

Lux enim dux est, oculi duces sunt

Fax et amantum.

Quin amans primus choreas lyramque,

30

Carmen exercet quoque primus idem,

Nam lyra et carmen numerique amori

Pabula praebent.

Doctor et princeps choreae et magister

Carminis Sol, hoc age, dux amantum,

35

Hoc age, et curam tibi dedicatae

Suscipe gentis;

Quique liquentem aera, quique salsum

Aequor accendis vitreasque sedes,

Ac sinus terrae gravidos, satusque

40

Calfacis omnes,

Vre spernaces iuvenum puellas,

Vre diversas ab amoris aura,

Vre et immitis animos, tuasque

Incute flammas.

45

Et mihi felix ades, et protervum

Fanniae pectus moderare, adacta

Ventilans sparsim face, dexteraque

Lampada quassans,

Lampada atque illos radios, aduris

50

Quis et immanes tigrides ferumque

Aspidum ad Syrtes genus atque tetras

In mare phocas.

 

6. Antinianam nympham invocat
ad cantandas laudes urbis Neapolis

Sume age intactam citharam, atque ab alto

Colle descende, Antiniana, in urbem,

Et novos chordis numeros novumque

Concipe carmen,

5

Vrbi et assurge, o dea, quam superbae

Muniunt turres, rigat unda subterque

Et specus sebethiadum sororum,

Ditat et aequor.

Antraque, et dulces Charitum recessus,

10

Et sacri colles Cereri ac Lyaeo

Vestiunt hanc, et nemora, et serena

Temperat aura,

Ver et aeternum tepidique rores

Temperant, disque otia grata et almae

15

Lucis auctor sol fovet, atque amico

Spectat ab astro.

Praeficit regnis pater hanc deorum,

Praeficit bellis animosa virgo

Auctor et Mars militiae ac virorum

20

Bella gerentum,

Hanc domum Musae sibi vendicarunt,

Et bonae hanc artes studiis bonique

Cultus et recti simul et sacrorum

Iustitiaeque,

25

Templaque et regum monumenta, et arces,

Aedium insignes aditus adornant

Et diis gratam et patribus, virisque et

Plebe frequentem.

 

7. laudes Alfonsi ducis Calabriae
de victoria Hydruntina

Mens Iovis proles, Iove Mens parente

Nata, ne desis mihi, neu canentem

Et decus belli et ducis acta et artes

Desere vatem;

5

Te colo, insignis dea, thure et aris

Vota persolvens, tibi nostra cultum

Barbitos carmen sonat et canoro

Ludit in antro.

Victor Hydrunto redit en recepto

10

Belliger dux; en tituli ducesque

Hostium, et praeda ante rotas, et arma

Capta trahuntur.

Cernite avulsos clipeos lacertis,

Cernite abreptas humeris pharetras,

15

Medicos dextris gladios, madentis

Sanguine cristas.

Ille, quem spectas humero reciso,

Nasdan est, princeps equitum; ille, ademptis

Naribus, Nabdir peditum tribunus;

20

Abdelan ille

Signifer, truncis manibus; cruento

Pectore hic, hic est Megabaeus; illi

Assan, Asmir, praepositi maniplis.

Gentis heoae

25

Signa sternuntur, phaleraeque equorum.

(Heu pudet tanti ducis) Hacumetus

Ducitur vinctus manibus, gravatus

Colla catenis.

Fulmen en belli venit, en Gradivi

30

Efferi vultus, sequitur phalanxque

Eubois; vincentum acies ahena

Luce coruscat.

Ensis ille est, quo totiens Ameti

Terga verterunt trepidae cohortes;

35

Hasta et illa est, qua cecidere pulsae

In mare turmae;

Ille equus, quo fulmineum sequente

Persicum in fossas violenter agmen

Est datum praeceps: age, "io triumphe"

40

Dicite, vulgus.

Hic cruentatus clipeusque et horrens

Caedibus clava, hac trepidavit intra

Maenia Armaspes: age, "io triumphe"

Dicite, vulgus.

45

Illud in summa stetit arce signum

Oblitum tunc turcaico cruore,

Nunc riget tabo: en age, "io triumphe"

Dicite, vulgus.

Hiccine Alfonsus patriae receptor,

50

Hostium victor, pepulit qui ab oris

Italis classem argolicam et furentes

Contudit ictus?

Ite, dis nostris meritos honores

Solvite; ornentur fora, templa, et aedes,

55

Atria argento niteant, fluatque

Molle falernum.

Me sat haerentem gremio puellae

Vulnera et stratas acies referre,

Et ducis fortis animos, et acris

60

Militis arma,

Vtque fallacem studiis et astu,

Vecte quam hasta non minus et bidente,

Aggere et vallo et sudibus repressum

Ceperit hostem.

 

8. ad Charites

O deae, o almae Veneris ministrae,

Quae puellarum iuvenumque curas

Ore mulcetis, capitisque amantum

Pectora cantu,

5

Quaeque nympharum virides recessus

Fluminum et ripas colitis, quae et antra

Pectine arguto recreatis hudas

Et maris attas,

Vos deae, vos, o Charites, sub umbra

10

Myrtea, ad fontem, gelidique circum

Prata Sebethi canite, et sonoras

Tangite chordas.

Luditis dum, dum canitis, puellae,

Auraque aestivos relevat calores,

15

Concinuntque una nemora et quieti

Marmora ponti,

Ipse selectos per aprica rura

Colligam flores, cypriamque myrtum,

Colligam luctus hyacinthi, et albo

20

Lilia thyrso,

Lilia intactumque amaranthon, his et

Misceam calthae decus, inque sertum

Vinciam implexas violas et albi

Texta ligustri,

25

Quae syram stillent madefacta nardum,

Quaeque et afflatus referant sabaeos,

Indicum et costum, armeniique felix

Gramen amomi.

His suum cingat speciosa crinem

30

Fannia, et quos pectore, quos et ore

Spirat, hos ipsa et capite et capillis

Afflet odores.

Hoc, deae, hoc, hoc, o Charites, ministrae

Cypridis blandae, hoc agite et, remissae

35

Fila pulsantes citharae, canorum

Fundite carmen.

Ecce florentis graditur per haerbas,

Ecce pestanos pede pressat hortos

Virgo, quam ver insequitur, cui ipsa

40

It comes aura,

Auraque et veris decor. En amores

Lusitant circum, en pharetrae, facesque

Ventilant, spargitque suos honores

Laeta iuventus.

45

Qua movet nymphe, hac humus ipsa ridet,

Ridet hac aer, fluit ipse laeto

Amne Sebethus, canit uxor imo

Coerula ab antro;

Huius e vultu placidisque ocellis

50

Instruit sese Venus et Cupido,

Altera accendens faculas, et alter

Spicula torquens.

Ah quid, ah, dulces Paphiae, canendo

Illius mentem erigitis? Superbit

55

Et lyra et cantu, tumet heu protervus

Carmine fastus.

 

9. uxorem in somnis alloquitur

Vmbra sis felix mihi: suntne veri,

Vxor, amplexus? Vigilantis anne

Cura te in somnis agit, atque vana

Ludis imago?

5

Vmbra sed quamvis mihi cara, salve,

Et mihi felix ades; osculantem

Osculans tete accipioque, amansque am-

Plector amantem.

Credit et virgo speculo; ast imago

10

Ludit indulgens speculi; perinde

Somnia et mentes capiunt, amantque

Somnia mentes.

I, puer, nocti cane sacra, nocti

Thura succendens. Per opaca noctis

15

Vmbra versatur, volat usa noctis

Vmbra favore;

Nox parit somnos, hominum quietem;

Hi vocant imis animas Avernis,

Morte contempta, et simulacra vivis

20

Mortua iungunt.

Vos, pii manes, memores senectae

Vltimae iam, sacrifica ex acerra

Munera haec, stacten capite, et sabaeae

Mercis honores;

25

Dumque nos rursum elisio in recessu

Iungat obstringens amor, haud gravare

Et senis somnos, Ariadna, amatum et

Visere lectum.

 

10. laudes Alfonsi Aragonei ducis Calabriae,
Ferdinandi regis filii, de clarissima eius victoria

Et diis cultus placet, et deorum

Addecet cultus simulacra, summos

Addecent montes nemora, et strepentem

Populus amnem;

5

Litus et gemmae, mare classis ornat,

Aera et lux, aurea tecta divum

Sidera illustrant, varia et coruscis

Signa figuris;

At virum ingentis animos et ornat

10

Excitans laus, et colit. O puellae

Mentis altrices, meritos honores

Reddite laudi.

Herculem laus ad Nemees leonem,

Herculem ad Lernae anguineos tumultus

15

Impulit, postque emeritos labores

Rettulit astris;

Liberum laus niliaca ad trophaea

Traxit, hinc ad Gangaridum triumphos,

Lyncibus tandem ad superos relato

20

Templa dicavit;

Haec Alexandrum penetrare ad Indos,

Ad mare ignotum libycasque arenas

Compulit sic, ut nihil ante maius

Viderit aetas;

25

Caesarem dehinc innumeris trophaeis

Et mari et terra oceanoque partis

Extulit laus, hoc superante victus

Concidit orbis;

Patrii cultus studium et salutis

30

Publicae laus Scipiaden ad afrum

Litus impegit iuvenem, unde Roma

Libera risit.

Par amor, par et studium fidesque

Traxit Alfonsum, procul ut repulso

35

Ausonis tellus siculumque litus

Riserit hoste.

Hunc pater rex, hunc italus senatus

Laudet, hunc matres pueris receptis,

Virgines hunc ingenuae, ac per aras

40

Sacra frequentent.

 

11. ad Amorem

Dic, age, ecquisnam modus, o deorum

Victor et princeps Amor, ecquis ordo,

Dic, rogo, ecquae lex oculis, amantum

Dic, age, rector?

5

"Nec modus quisquam, neque lex, nec ordo

Vllus est, vates, oculis. Amandi

Rector et dux est animus, suoque

Mens cita ductu.

Hanc movent curae cupidique sensus,

10

Acris et versans agitat cupido,

Blandiens secum trahit et voluptas

Insita cordi.

Hi duces, hi sunt oculis ministri,

Mutua inter se aut varians amantum

15

Cura, quam sensus sequitur videndi

Motus et exter.

Tu tuae morem placidus puellae

Et gere, et molle imperium ferendo

Illius vincas animos trahasque

20

In tua vota;

Hinc tibi et blandos oculos, et illos

Hinc tibi vultus faciles parabis,

Iure quis felix tibi et invidenda

Sorte habearis.

25

Hic modus, lex haec oculis et ordo.

Finge te ad nutus dominae, nec illi

Asper obsiste; hoc age, blandiendo

Pectora mulce."

Haec Amor. Sed nec precibus movetur

30

Tigris, aut cantu leo, non amando,

Quae caret sensu refugitque amari,

Caspia cautes.

Excoquit saxum violentus ignis,

Robur et ferrum penetrat, sed huius

35

Foeminae immitis animos rigenti

Pectore cinctos

Non Amor certis penetrat sagittis,

Vrit aut lentis Cytherea flammis,

Non lyra mulcens Erato, aut amico

40

Carmine mollit,

Huius, heu, quae virgineo sub ore

Condit innatos adamantas, et quae

Aequoris thusci scopulos, nivemque

Et iuga Tauri.

 

12. ad amicam, de eius pulchritudine
et amantis infelicitate

Tene, dum ludis, Charites sequuntur?

Tene, dum rides, Amor? Ah me amantem

Et fugit risus, fugiuntque lusus

Et charis omnis.

5

Dum canis, tecum aonides puellae

Concinunt, et dum loqueris Lepores

Fantur. Heu, me non lepor, heu dolentem

Non levat Aon.

Dum minax in nos oculos retorques,

10

Et deos irata male imprecaris,

Ingruit statim dolor et deorum

Ira minantum.

Nonne et, infelix miserumque amantis

Munus, est illi dolor, est et usque

15

Curaque et moeror comes, est laborum

Certa propago?

 

13. Polyphemus ad Galateam

Cur fugis, virgo, Polyphemon, Aetna

Quem cupit pascens tacitas favillas?

En ego ad litus propero, ipsa in altos

Is vaga saltus.

5

Qualis in pratis melilotos hudis

Carices inter nitet, inter ipsa

Cratidis nymphas facieque et omni

Corpore praestas;

Alta ut in silvis humiles myricas

10

Fagus excellit, pecudum magistros

Ipse sic cunctos et honore barbae et

Crine relinquo.

Est tibi insignis coma, qua nitescis;

Sunt mihi et setae, quibus ipse et hircos

15

Atque oves solus supero, genisque

Et nemus horret:

Cur fugis, virgo, Polyphemon, Aetna

Innuit cui, et vocat usque ab alto

Monte succensis facibus, suosque

20

Indicat ignes?

En pedum, cuius capulo suilli

Albicant dentes, riget acer ictu

Corneus mucro, medio revinctus

Serpit acanthus;

25

Aspice hunc sparsis maculis galerum:

En decus rarum capitis, superbit

Hinnuli pelle, en tremit asper hirto

Conus echinno;

En tegit plantas capreae revulsus

30

Pero de tergo, ligat hunc acerno

Fibula amplexu, Gel[a]ae benignum

Munus amantis.

Cur fugis, virgo, Polyphemon, ipsa

Aetna quem rursus vocat, atque ab alta

35

Innuit rupe et facibus superbum in-

Vitat amantem?

Non mihi desunt, Galatea, lanae,

Non oves, bis quae pariant in anno,

Bis die ad mulctram veniant vocatae

40

Nomine vaccae,

Vellera atque assunt nivea, et petulci

Vir gregis bifrons caper, et tricornis

Ille et insultans aries, sicani

Litoris horror,

45

Ille et insultans vitulis mihique

Taurus instans cornibus: ah Pelori,

Ah Gelae pastor, cave, et insolentem

Pelle iuvencum.

Cur fugis, virgo, Polyphemon, illum,

50

Cuius ad formam stupeant vel undae,

Cuius et robur nemora et lacertos

Saxa tremiscant?

Lacte de nostro fluitent et amnes,

Surgat hoc ipso tumulus coacto,

55

Mille equae ad ripas stabulentur alti et

Flumina Anapi;

Mille te caprae totidemque et hedi,

Mille te vaccae totidemque tauri,

Mille te e nostris stabulis sequentur

60

Hubera equarum,

Si semel mecum, Galatea, mecum

Litus invisens siculasque terras,

Duxeris mecum choreas amatae ad

Carmen avenae.

65

Cur fugis, virgo, Polyphemon? Ecquem

Italis tellus Polyphemon, ecquem

Brutii montes Oriarchon, amnis

Ecquem habet ullus?

Vnicum est soli Polyphemo, at ingens

70

Lumen: hoc uno fugo et ipse nubes,

Montium hoc uno fugo tetra et amplae

Monstra lacunae.

Ipse, dum vastum mare curro, adaequant

Genua nec fluctus; tiliae nec aequant,

75

Erro dum silvis; mihi cedit unda,

Cedit et aer.

Quin et, hac dextra quotiens Pachynni

Verticem aut summi quatio Pelori,

Ausonum litus tremit et libyssae

80

Tractus arenae.

Quem fugis, demens Galatea, cuius

Aequet et divos genus, et propago

Imperet silvis, pecori, ac magistris,

Et maris undis?

85

Sunt mihi ursorum simul et leonum

Fistulae assueti catuli manuque,

Quos ego in lusum illecebrasque natis

Et tibi servo,

Sunt et assueti manibus iocisque

90

Piscium foetus teneri: hos puellis

Et tibi servo. O age, dura nostrae

Causa querelae,

Et fove ingentem Polyphemon, antra

Ipsa quem vix iam capiunt, vel ipsi

95

Montium saltus; age, dura nostrae

Causa querelae,

Et tege amplexu Polyphemon, ipsae

Quem tegunt vix aut tiliae, aut comantes

Esculi, aut pinus; age, dura nostrae

100

Causa querelae,

Osculo et dona Polyphemon. Heu heu,

Osculum et voces fugit; ah superba,

Ah parum felix fugit, et sub imo

Conditur amne.

 

14. ad fidem

Quo fugis, rerum dea, quo, deorum

O Fides nutrix? Maria alta tete

Hospitem pellunt, fugat ipsa iniquo

Foedere tellus,

5

Te fugant arces, fora, templa, castra,

Te fugant reges, fugat et sacerdos

Summus. Heu, ne te undique iam fugatam

Arceat aer,

Quo minus coelum repetas, et ipsae

10

Denegent aurae in patriam regressum.

I, fuge ad manes, fuge ad ima et atri

Tartara mundi;

Comiter nanque accipiere. Manes

Et colunt iustum, et venerantur aequa:

15

Hi tibi assurgent meritae, piaque

Sede locabunt,

Si modo et tu pontificem catenis

Traxeris vinctum. Hoc, age, diva, et unco

Protrahens tracta, soliique ad aram

20

Siste tremendam,

Foedat incaestu sacra qui nefando,

Qui, fide fracta, Italiam Rutenis

Prodidit, quique Ausoniam repenso

Vendidit auro,

25

Quo suos natos (scelus ah supremum)

Ornet insigni diademate, alto et

Ponat infames solio pianda

Caede cruentos.

Hunc trahe, hunc unco, dea, merge, et illos

30

Amne mactatos tiberino; et una

Hinc patrem, hinc natos Erebi profundos

Trude ad hiatus.

 

15. ad Venerem comae atque osculi dedicatio

Te Iovis prolem, Venus alma, nostris

Vt sacris assis, humiles precamur,

Supplices tete, dea, nunc adimus

Et tua templa.

5

Tu preces nostras et amica thura

Accipe, amborum genitrix amorum,

Et tibi votum, tibi dedicatum

Accipe crinem.

Vovit hunc olim, patria recepta,

10

Pro duce et victore, fugato Ameto,

Pro focis arisque Ariadna: voces

Supplicis audi.

Ipse ego illius tibi, diva, ab ore

Osculum supplex voveo, dicoque:

15

Osculum ex voto cape, Cypri, gratosque

Oris honores.

Tu meum, victrix hominum deumque,

Tu parens rerumque animantiumque,

Cuius est quicquid tenerum decensque

20

Pectora mulcet,

Tu meum, felix Cytherea, plectrum

Adiuva et dulcis numeros ministra,

Dum tuum numen cano, dum tibi arae

Molliter halant.

 

16. Polyphemus a Galatea spretus
conqueritur in litore

Litus o, nostris faveas querelis,

Sparsaque ad siccas ades, alga, cautes,

Vos meos questus procul, icta longe

Saxa, fovete.

5

Ille ne, heu, quondam Polyphemus, ille

Moeret ad fluctus? Pudet heu canorae

Fistulae, quae olim et tilias et alnos

Blanda movebat,

Cuius ad cantum pecudes coibant,

10

Et ferae e lustris, et aves ab alto

Aethere, et mutae procul a Palici

Litore ranae.

Ad meam dulcis Gelae cicutam,

Ad meam mollis Lilybea avenam,

15

Et meos flava ad calamos ruebat

Acianea,

Saepe et ad nostros Arethusa cantus

Flexit et molles iniit choreas,

Saepe et ad nostros numeros per attam

20

Lusit Anape.

Agmen o felix ovium, beati

Et greges, felix aries et hircus;

Hunc amat mulcens Arethusa, at illum

Ardet Anape,

25

Illa Cirronem viola coronat,

Haec Cerastinum religat cypero,

Ludit in pratis utraque et sequenti

Plaudit amanti.

O ubi ille, ille est Polyphemus, albi

30

Velleris dives niveique lactis,

Mille quem vaccae, totidem iuvenci,

Mille capellae

Cum suis hedis, pecudesque mille,

Mille post agni comitantur? Albet

35

Terra candore, et nemora ipsa balant,

Balat et aer.

Mille equae armentum Polyphemi, et Aetna,

Aetna miratur Polyphemon. Vna

Ridet informis Galatea, nigro

40

Pectore, nigris

Displicens mammis Galatea. Abite,

Mille oves, mille et pecudes, capellae

Mille cum foetu, procul ite, equarum

Tanta propago:

45

Hoc pedum dextrae decus, hoc puella

Brutiae gentis Galatea ridet,

Ridet hoc saxo sata, ridet heu heu

Hoc Galatea,

Quod tremit litus siculum, quod afra

50

Horret et Syrtis. Procul ipse rupem

Colle de summo obiiciam, et fluenti

Hostia claudam,

Ne in mare accessus pateant superbae,

Quae meam temnit male grata barbam,

55

Iure cui marsi invideant et ipsi

Cinyphes hirci;

Quae meos spernit male amica cirros,

Quis vel intonsae invideant capellae;

Quae meo avertit faciem galero,

60

Dedecus undae.

Hunc mihi dono dedit illa quondam

Carminum cultrix Helime atque avenae,

Despuit quem (pro pudor) e lutoso

Edita fonte.

65

Lumen hoc unum mihi, quod decora

Fronte diffulget, nec honori soli

Cedit, hoc, o Crathidis orta coeno

Filia, damnas?

I, nigris mammis, nigricante dente,

70

Crine subcrispo Galatea, et amne

Merge te immundo. Polyphemon Aetna,

Aetna tenebit,

Aetna nympharum decus, Aetna florum

Mater. O longum mihi culta, salve,

75

Et tuos ignes specula e suprema

Porrige amanti.

Ite, oves, ite, o placidae capellae.

Lucet. En montis dea porgit ignes.

Linquite et noctem Galateae, et atram

80

Linquite nubem;

Ite io, fidae comites capellae,

Eia io, incanae pecudes, abite;

Vos manet, meque innuit en ab altis

Rupibus Aetna.